Recht op onderwijs voor volwassenen zonder wettig verblijf

Nederlandstalig volwassenonderwijs

Wie 18 jaar of ouder is, wordt sinds 1 september 2011 alleen toegelaten tot het Nederlandstalig volwassenonderwijs (centra basiseducatie en centra volwassenonderwijs) indien men over de Belgische nationaliteit of over een wettig verblijf  beschikt. 

Deze wetgeving werd bevestigd door het arrest van het Grondwettelijk Hof van 14 maart 2023, nr. 37/2013. 

Volgens het Grondwettelijk Hof is het niet onredelijk dat de middelen die worden aangewend om de persoonlijke ontwikkeling, het maatschappelijk functioneren, het verder deelnemen aan onderwijs, het uitoefenen van een beroep of de bevordering van het beheersen van een taal, voor te behouden aan personen die wegens hun administratief statuut verondersteld worden definitief of minstens voor een betekenisvolle duur in België gevestigd te zijn. 

Mensen zonder wettig zijn in Vlaanderen dus uitgesloten van het volgen van volwassenonderwijs. 

Franstalig volwassenonderwijs 

Mensen zonder wettig verblijf hebben wel toegang tot het Franstalige volwassenonderwijs op voorwaarde dat een regularisatieaanvraag conform artikel 9bis en/of 9ter Vw. werd ingediend en men in het bezit is van 

• een bijlage 3 - attest van inontvangstname  (aanvraag 9bis Vw.)
• een attest van een advocaat en/of bewijs van aangetekende zending (aanvraag 9ter Vw.) 

Deze attesten mogen maximaal 1 jaar oud zijn. 

Dit volgt uit de Circulaire 7114 du 13/05/2019 Conditions d’accès à l’Enseignement de promotion sociale aux étudiants ressortissants d’un pays hors de l’Union européenne et précisions relatives au paiement ou à l’exemption de paiement du droit d’inscription spécifique (DIS)( OBJET : Instructions administratives relatives à la constitution et à la tenue des dossiers et des fiches des élèves et étudiants de l’enseignement de promotion sociale (cesna.be)

Mensen zonder wettig verblijf mogen in principe studeren in het hoger onderwijs. 

In de algemene toelatings- en taalvoorwaarden van het Besluit van de Vlaamse Regering tot codificatie van de decretale bepalingen betreffende het hoger onderwijs (B.S.27/02/2014) staat immers geen enkele voorwaarde met betrekking tot het hebben van een wettig verblijf. 

Hogere onderwijsinstellingen mogen de inschrijving van een student dan ook niet afhankelijk maken van een legale verblijfsstatus. 

In de praktijk weigeren hogere onderwijsinstellingen soms onterecht studenten zonder wettig verblijf louter omwille van het niet beschikken over een geldig verblijfsrecht. 

Wel gelden er in het algemeen voorwaarden met betrekking tot de taal en de vereiste studiebewijzen om te mogen studeren in het hoger onderwijs, wat eventueel een drempel kan zijn. 

Het bedrag van het inschrijvingsgeld is vastgelegd voor erkende vluchtelingen, subsidiair beschermden en andere categorieën van studenten, maar voor verzoekers om internationale bescherming en mensen zonder wettig verblijf mag de onderwijsinstelling vrij de hoogte van het studiegeld bepalen.

Studenten zonder wettig verblijf hebben geen recht op een studietoelage. 

Naast enkele algemene voorwaarden (zoals inkomen van de ouders, samenstelling van het gezin,…) moet de student ook voldoen aan de nationaliteitsvoorwaarde, nl. enkel Belgen en bepaalde categorieën van vreemdelingen opgesomd in artikel 9 van het decreet 8 juni 2007 komen in aanmerking om een jaarlijkse studietoelage te ontvangen.