Wil je een buitenlandse familiesituatie in België laten erkennen?

Buitenlandse documenten moeten in principe eerst gelegaliseerd worden voor je ze kan voorleggen aan een Belgische instantie ter erkenning. Lees hier meer over legalisatie. 

Alle Belgische overheden kunnen een buitenlandse authentieke akte erkennen, zonder dat er eerst een afzonderlijke procedure moet worden gevolgd. Dat is het systeem van de plano erkenning. De erkenning kan dus gebeuren door een ambtenaar van de burgerlijke stand zonder enige rechterlijke tussenkomst. De ambtenaar van de burgerlijke stand moet wel een aantal elementen van de buitenlandse authentieke akte controleren. Dat staat in artikel 27 van het Wetboek van internationaal privaatrecht (Wetboek IPR).

De ambtenaar moet de volgende zaken controleren:  

• de rechtsgeldigheid van de akte volgens het toepasselijk recht
• de echtheid van de akte
• of er geen sprake is van strijdigheid met de openbare orde of wetsontduiking

Als de ambtenaar weigert de akte te erkennen, kan je de erkenning alsnog vragen aan de familierechtbank. Dat kan bij eenzijdig verzoekschrift, volgens de procedure beschreven in artikel 23 van het Wetboek IPR.

De bewijskracht van buitenlandse akten

Buitenlandse akten kunnen in België ook op een andere manier doorwerken. Zo kan een buitenlandse akte in België bewijsrechtelijke gevolgen hebben, zonder dat de akte inhoudelijk wordt erkend volgens de regels van artikel 27 Wetboek IPR.

Artikel 28 Wetboek IPR bepaalt dat een buitenlandse akte in België geldt tot bewijs van de feiten die de buitenlandse overheid vaststelt als de vormelijke aspecten van de akte in orde zijn. Het gaat om de zogenaamde intrinsieke bewijskracht. De akte hoeft niet inhoudelijk te worden gecontroleerd om bewijskracht te hebben. Het gaat over de feitelijke aspecten van de inhoud van de buitenlandse akte.

Zo kan je bijvoorbeeld bewijzen aan de hand van een buitenlandse huwelijksakte dat je op een bepaalde dag in het buitenland verbleef als je er als getuige in vermeld wordt. Een buitenlandse akte kan dus bewijzen dat  2 personen op een bepaalde dag voor een buitenlandse ambtenaar van burgerlijke stand verschenen zijn om te huwen, in aanwezigheid van bepaalde getuigen. Ook al wordt het huwelijk zelf niet erkend in de Belgische rechtsorde.

Het tegenbewijs van de feiten die de buitenlandse overheid vaststelde kan met alle bewijsmiddelen geleverd worden.

Feitelijk gevolg van buitenlandse akten

Met feitelijk gevolg wordt bedoeld dat er in België rekening moet worden gehouden met het louter bestaan van de akte (artikel 29 Wetboek IPR). Dat is een zeer beperkte vorm van doorwerking van een buitenlandse akte. Het gaat niet over de inhoud van de akte.

De algemene regel is dat Belgische instanties buitenlandse rechterlijke beslissingen erkennen, tenzij er een weigeringsgrond bestaat. Dit zijn de belangrijkste weigeringsgronden:

• De inhoud van het document is strijdig met de openbare orde.
• Er is sprake van schending van de rechten van verdediging.
• Er is sprake van wetsontduiking, namelijk als "de beslissing alleen is verkregen om te ontsnappen aan de toepassing van het door deze wet aangewezen recht, in een aangelegenheid waarin partijen niet vrij over hun rechten kunnen beschikken".
• De beslissing is nog vatbaar voor hoger beroep.

Je vindt alle weigeringsgronden terug in artikel 25 van het Wetboek IPR. 

Je kan de erkenning van een rechterlijke beslissing ook altijd aanvragen bij de familierechtbank. Dat kan bij eenzijdig verzoekschrift, volgens de procedure in artikel 23 Wetboek IPR.

In veel situaties gelden er Europese of internationale verdragen waarin een specifiek erkenningsregime van buitenlandse rechterlijke beslissingen werd afgesproken. Naast een aantal bilaterale verdragen zijn de volgende de belangrijkste:

Op Europees niveau:

• de Brussel IIter Verordening voor de erkenning van beslissingen inzake huwelijk, ouderlijke verantwoordelijkheid en internationale kinderontvoering
• de Onderhoudsverordening voor de erkenning van beslissingen inzake onderhoudsverplichtingen 
• de Erfrechtverordening voor de erkenning van beslissingen inzake erfopvolging
• de Huwelijksvermogensverordening voor de erkenning van beslissingen inzake huwelijksvermogensstelsels

Op internationaal niveau: 

• het Haagse Kinderbeschermingsverdrag voor de erkenning van beslissingen inzake kinderbescherming
• het Haagse Adoptieverdrag voor de erkenning van beslissingen inzake adoptie
• het Haagse Onderhoudsverdrag voor de erkenning van beslissingen inzake onderhoudsverplichtingen 

Als je een buitenlands vonnis of arrest wil laten uitvoeren in België, moet je in principe eerst een toelating bekomen: de zogenaamde 'tenuitvoerlegging' of het 'exequatur'. Dat vraag je aan bij de Belgische rechtbank. Het exequatur geeft aan een buitenlandse beslissing dezelfde rechtskracht als een binnenlandse uitvoerbare beslissing. De schuldeiser  kan dan overgaan tot gedwongen tenuitvoerlegging en gebruik maken van de dwangmiddelen en -procedures die in België bestaan, zoals bijvoorbeeld beslag laten leggen op een eigendom. De exequaturprocedure is geregeld in zowel nationale als internationale wetgeving.

Wat betekent dat nu concreet? Iemand die veroordeeld is, komt niet altijd vrijwillig zijn veroordeling na. In dat geval moet de veroordeelde gedwongen worden tot uitvoering. Dat kan alleen via de gerechtsdeurwaarder en de gerechtsdeurwaarder kan alleen van start gaan als die een vonnis of arrest heeft dat uitvoerbaar is.

Er zijn veel Europese verdragen die elk een exequatur-procedure voorzien voor een specifiek thema:

• Voor beslissingen inzake onderhoudsverplichtingen uit een lidstaat van de EU, behalve Denemarken, is het exequatur in principe afgeschaft onder bepaalde voorwaarden. Dat wil zeggen dat je voor de tenuitvoerlegging van die beslissingen in België geen voorafgaandelijke exequaturprocedure moet volgen.
• Voor beslissingen inzake andere familiale aangelegenheden behoudt het exequatur wel zijn belang. De Brussel IIter Verordening heeft bijvoorbeeld een uitgewerkte exequaturregeling voor beslissingen over ouderlijke verantwoordelijkheid.

Concreet voorbeeld

Een Mexicaanse rechter veroordeelt een Belgische moeder tot betaling van onderhoudsgelden aan een Mexicaanse vader. De moeder woont in België. De Mexicaanse vader kan pas beslag leggen nadat hij een exequatur heeft gekregen van een Belgische rechter voor het Mexicaanse vonnis.